Emerytury zagraniczne - jak je uzyskać?

Praca za granicą a prawo do emerytury

Coraz więcej Polaków ma w swoim życiorysie zawodowym okresy pracy za granicą. Czy wiesz, że te okresy mogą mieć wpływ na Twoją emeryturę? W niniejszym artykule wyjaśnimy, w jaki sposób możesz uzyskać emeryturę za pracę wykonaną w innych krajach i jak skoordynować świadczenia z różnych systemów emerytalnych.

Podstawowe zasady uzyskiwania emerytury zagranicznej

Emerytura zagraniczna to świadczenie, które przysługuje osobie, która pracowała i odprowadzała składki emerytalne w innym państwie. Prawo do takiego świadczenia regulują przede wszystkim:

• Przepisy Unii Europejskiej dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (dla krajów UE/EOG i Szwajcarii)
• Dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym zawarte przez Polskę z krajami spoza UE
• Wewnętrzne przepisy emerytalne poszczególnych państw

Emerytury z krajów Unii Europejskiej

Jeśli pracowałeś w krajach UE, EOG (Islandia, Liechtenstein, Norwegia) lub w Szwajcarii, Twoje okresy ubezpieczenia podlegają koordynacji na podstawie rozporządzeń unijnych. Oznacza to, że:

• Każdy kraj wypłaca emeryturę za okresy pracy i ubezpieczenia na jego terytorium
• Wszystkie okresy ubezpieczenia są sumowane przy ustalaniu prawa do emerytury
• Możesz nabyć prawo do emerytury w kilku krajach jednocześnie

Krok po kroku - jak uzyskać emeryturę zagraniczną z UE

Proces ubiegania się o emeryturę zagraniczną z krajów UE wygląda następująco:

1. Złożenie wniosku

Wniosek o emeryturę zagraniczną składasz w instytucji ubezpieczeniowej kraju zamieszkania. W Polsce jest to ZUS. Co ważne, wniosek złożony w jednym kraju UE jest automatycznie rozpatrywany we wszystkich krajach, w których byłeś ubezpieczony.

Jeśli mieszkasz w Polsce, składasz wniosek w oddziale ZUS właściwym dla Twojego miejsca zamieszkania, na formularzu ZUS-EMP-EU. Do wniosku należy dołączyć:

• Dokumenty potwierdzające okresy ubezpieczenia w Polsce
• Dokumenty potwierdzające okresy pracy za granicą (umowy o pracę, zaświadczenia od pracodawców, dokumenty ubezpieczeniowe)
• Dokumenty potwierdzające tożsamość

2. Przekazanie wniosku do instytucji zagranicznych

ZUS przekazuje Twój wniosek do instytucji emerytalnych w krajach, w których pracowałeś. Każda z tych instytucji rozpatruje wniosek według własnych przepisów.

3. Wydanie decyzji

Każda instytucja wydaje odrębną decyzję w sprawie emerytury. Otrzymasz więc decyzję z ZUS dotyczącą emerytury polskiej oraz decyzje z instytucji zagranicznych dotyczące emerytur zagranicznych.

4. Wypłata świadczeń

Po przyznaniu świadczeń, każdy kraj wypłaca swoją część emerytury bezpośrednio na Twoje konto bankowe. Możesz więc otrzymywać kilka przelewów emerytalnych z różnych krajów.

Emerytury z krajów spoza UE

Jeśli pracowałeś w krajach spoza UE, możliwość uzyskania emerytury zależy od tego, czy Polska zawarła z danym krajem umowę o zabezpieczeniu społecznym. Polska ma takie umowy m.in. z USA, Kanadą, Australią, Ukrainą, Koreą Południową i wieloma innymi państwami.

Kraje z umowami o zabezpieczeniu społecznym

Jeśli Polska ma umowę z krajem, w którym pracowałeś, procedura jest podobna jak w przypadku krajów UE:

• Składasz wniosek w ZUS
• ZUS przekazuje wniosek do odpowiedniej instytucji zagranicznej
• Każdy kraj rozpatruje wniosek według własnych przepisów
• Każdy kraj wypłaca swoją część emerytury

Kraje bez umów o zabezpieczeniu społecznym

Jeśli pracowałeś w kraju, z którym Polska nie ma umowy o zabezpieczeniu społecznym, musisz ubiegać się o emeryturę bezpośrednio w instytucji ubezpieczeniowej tego kraju, zgodnie z jego przepisami wewnętrznymi.

Najczęstsze problemy i trudności

1. Brak dokumentacji

Jednym z największych wyzwań jest udokumentowanie okresów pracy za granicą, szczególnie tych z odległej przeszłości. W takim przypadku pomocne mogą być:

• Kopie umów o pracę i świadectw pracy
• Zaświadczenia o odprowadzonych składkach
• Odcinki wypłat
• Zeznania podatkowe

Jeśli nie posiadasz dokumentów, możesz zwrócić się do zagranicznej instytucji ubezpieczeniowej z prośbą o informację o okresach ubezpieczenia zarejestrowanych w ich systemie.

2. Różnice w systemach emerytalnych

Systemy emerytalne w różnych krajach mogą się znacznie różnić, co wpływa na wysokość świadczeń. Na przykład:

• Różny wiek emerytalny
• Różne sposoby obliczania emerytury
• Różne warunki nabywania prawa do emerytury

3. Problemy językowe

Komunikacja z instytucjami zagranicznymi może być utrudniona ze względu na barierę językową. W takim przypadku warto:

• Skorzystać z pomocy tłumacza
• Zwrócić się o pomoc do konsulatu
• Skorzystać z usług profesjonalnego doradcy emerytalnego

Koordynacja świadczeń emerytalnych

Otrzymywanie emerytur z kilku krajów może wpływać na opodatkowanie tych świadczeń oraz na inne świadczenia, takie jak dodatki do emerytur. Warto wiedzieć, że:

• Emerytury zagraniczne podlegają opodatkowaniu zgodnie z umowami o unikaniu podwójnego opodatkowania
• Niektóre dodatki do emerytury (np. dodatek pielęgnacyjny) mogą być przyznawane tylko przez jeden kraj
• Wysokość niektórych świadczeń może być pomniejszana, jeśli otrzymujesz emeryturę z zagranicy

Podsumowanie

Uzyskanie emerytury za pracę wykonaną za granicą może być procesem złożonym i czasochłonnym, ale z pewnością wartym zachodu. Oto najważniejsze kwestie do zapamiętania:

• Wniosek o emeryturę zagraniczną składasz w kraju zamieszkania
• Do wniosku załącz wszystkie dokumenty potwierdzające okresy pracy i ubezpieczenia za granicą
• Każdy kraj wypłaca emeryturę za okresy ubezpieczenia na jego terytorium
• Proces przyznawania emerytury zagranicznej może trwać nawet kilkanaście miesięcy
• W przypadku problemów z uzyskaniem emerytury zagranicznej warto skorzystać z pomocy specjalisty