Jak dorabiać do emerytury bez konsekwencji finansowych?

Dorabianie do emerytury - podstawowe informacje

Wielu emerytów decyduje się na kontynuowanie pracy zawodowej po przejściu na emeryturę. Powody mogą być różne - chęć poprawy sytuacji finansowej, potrzeba aktywności społecznej czy wykorzystanie swoich umiejętności i doświadczenia. Jednak dorabianie do emerytury wiąże się z pewnymi ograniczeniami i może mieć wpływ na wysokość otrzymywanego świadczenia emerytalnego.

W niniejszym artykule przedstawimy aktualne zasady dorabiania do emerytury, limity zarobków oraz strategie, które pozwolą uniknąć zmniejszenia lub zawieszenia świadczeń.

Kto może dorabiać bez ograniczeń?

Na początek warto wiedzieć, że nie wszyscy emeryci podlegają limitom zarobkowym. Bez żadnych ograniczeń mogą dorabiać:

• Osoby, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) - niezależnie od wysokości zarobków
• Osoby pobierające emeryturę częściową
• Osoby pobierające rentę inwalidy wojennego, inwalidy wojskowego, których niezdolność do pracy pozostaje w związku ze służbą wojskową lub rentę rodzinną po tych inwalidach

Oznacza to, że jeśli masz 60 lat (kobieta) lub 65 lat (mężczyzna) i pobierasz emeryturę, możesz pracować i zarabiać bez obaw o zmniejszenie lub zawieszenie swojego świadczenia emerytalnego.

Limity dorabiania dla młodszych emerytów i rencistów

Jeśli jesteś emerytem poniżej powszechnego wieku emerytalnego (tzw. "wcześniejszym emerytem") lub rencistą, obowiązują Cię limity zarobkowe. Przekroczenie tych limitów może skutkować zmniejszeniem lub zawieszeniem świadczenia.

Aktualne limity (od 1 września 2023 do 30 listopada 2023)

Limity zarobkowe są ustalane co 3 miesiące i zależą od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w Polsce. Aktualnie wynoszą:

• Próg 70%: 4904,10 zł brutto miesięcznie (70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia)
• Próg 130%: 9107,50 zł brutto miesięcznie (130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia)

Konsekwencje przekroczenia limitów

W zależności od wysokości Twoich zarobków, mogą wystąpić następujące konsekwencje:

1. Zarobki poniżej 70% przeciętnego wynagrodzenia - emerytura lub renta wypłacana w pełnej wysokości
2. Zarobki między 70% a 130% przeciętnego wynagrodzenia - emerytura lub renta zmniejszona o kwotę przekroczenia, nie więcej jednak niż o:
   • 794,35 zł - dla emerytury lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy
   • 595,80 zł - dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy
   • 675,24 zł - dla renty rodzinnej dla jednej osoby
3. Zarobki powyżej 130% przeciętnego wynagrodzenia - zawieszenie wypłaty emerytury lub renty

Co wlicza się do limitu przychodów?

Do przychodów, które ZUS bierze pod uwagę przy rozliczaniu świadczeń, zalicza się:

• Przychody z pracy na podstawie umowy o pracę
• Przychody z umowy zlecenia, umowy agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług
• Przychody z działalności pozarolniczej (działalność gospodarcza)
• Zasiłki chorobowe, wynagrodzenie za czas choroby

Do przychodów nie wlicza się m.in.:

• Przychodów z kapitałów pieniężnych (np. odsetki od lokat, dywidendy)
• Przychodów z wynajmu nieruchomości (jeśli nie jest to działalność gospodarcza)
• Honorariów z tytułu działalności twórczej i artystycznej
• Umów o dzieło (z wyjątkiem umów zawartych z własnym pracodawcą)

Strategia 1: Wybór odpowiedniej formy zatrudnienia

Wybór odpowiedniej formy zatrudnienia może pomóc w optymalizacji dochodów i uniknięciu zmniejszenia emerytury:

• Umowa o dzieło - przychody z tej umowy (z wyjątkiem umów zawartych z własnym pracodawcą) nie są wliczane do limitu przychodów. Jest to korzystne rozwiązanie dla emerytów wykonujących prace o charakterze twórczym lub jednorazowym.
• Wynajem nieruchomości - przychody z wynajmu prywatnego nie są wliczane do limitu, co czyni tę formę atrakcyjną dla emerytów posiadających nieruchomości.
• Działalność gospodarcza opodatkowana ryczałtem lub kartą podatkową - w tym przypadku za przychód uważa się kwotę stanowiącą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, co często jest korzystniejsze.

Strategia 2: Planowanie wysokości zarobków

Jeśli jesteś emerytem poniżej powszechnego wieku emerytalnego, warto zaplanować swoje zarobki tak, aby nie przekraczały limitów lub przekraczały je w najmniejszym możliwym stopniu:

• Praca na część etatu - możesz ustalić z pracodawcą wymiar etatu tak, aby Twoje wynagrodzenie nie przekraczało limitu 70% przeciętnego wynagrodzenia.
• Praca sezonowa - koncentracja aktywności zawodowej w wybranych miesiącach roku może pozwolić na uzyskanie wyższych dochodów bez przekraczania rocznego limitu.
• Zawieszenie działalności gospodarczej - przedsiębiorcy mogą zawiesić działalność w niektórych miesiącach, aby obniżyć średnie miesięczne przychody.

Strategia 3: Zawieszenie emerytury na czas wykonywania pracy

Jeśli planujesz podjęcie dobrze płatnej pracy na dłuższy okres, warto rozważyć czasowe zawieszenie emerytury. Zalety takiego rozwiązania:

• Możliwość nieograniczonego zarabiania bez konsekwencji dla emerytury
• Dalsze gromadzenie kapitału emerytalnego, co może zwiększyć wysokość emerytury po jej wznowieniu
• Możliwość wznowienia pobierania emerytury w każdej chwili

Wniosek o zawieszenie emerytury możesz złożyć w dowolnym oddziale ZUS.

Strategia 4: Praca do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego

Jeśli pobierasz wcześniejszą emeryturę i masz możliwość kontynuowania pracy, warto rozważyć pracę do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego (60/65 lat). Po osiągnięciu tego wieku będziesz mógł dorabiać bez ograniczeń.

Dodatkowo, pracując dłużej, zwiększasz swój kapitał emerytalny, co może skutkować wyższą emeryturą w przyszłości.

Obowiązki wobec ZUS

Jeśli jesteś emerytem lub rencistą poniżej powszechnego wieku emerytalnego i dorabiasz, masz obowiązek:

• Poinformować ZUS o podjęciu pracy zarobkowej i jej zakończeniu
• Dostarczyć zaświadczenie o przewidywanej wysokości przychodu
• Informować ZUS o każdej zmianie wysokości zarobków
• Po zakończeniu roku kalendarzowego (do końca lutego) dostarczyć zaświadczenie o faktycznej wysokości osiągniętego przychodu

Niewywiązanie się z tych obowiązków może skutkować koniecznością zwrotu nienależnie pobranych świadczeń wraz z odsetkami.

Dorabianie a składki emerytalne

Warto pamiętać, że praca na emeryturze wiąże się również z opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne, co może prowadzić do zwiększenia kapitału emerytalnego i podwyższenia świadczenia. Emeryt, który przepracował co najmniej 30 dni, może złożyć wniosek o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem nowych składek.

Przeliczenie emerytury może nastąpić:

• Na wniosek emeryta - w dowolnym czasie
• Z urzędu - co roku (od 1 czerwca lub 1 lipca)

Podatek dochodowy od emerytury i dodatkowych zarobków

Emerytura i dodatkowe zarobki podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT). Od 2022 roku emeryci, których łączne dochody roczne nie przekraczają 120 000 zł, korzystają z tzw. zerowego PIT dla seniorów, co oznacza zwolnienie z podatku dochodowego.

Zwolnienie to dotyczy przychodów z:

• Pracy na etacie (umowa o pracę)
• Umów zlecenia zawartych z firmą
• Działalności gospodarczej opodatkowanej według skali podatkowej, podatkiem liniowym, ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych

Aby skorzystać z tego zwolnienia, należy złożyć odpowiednie oświadczenie pracodawcy lub zleceniodawcy.

Podsumowanie

Dorabianie do emerytury może być doskonałym sposobem na poprawę sytuacji finansowej i zachowanie aktywności zawodowej. Kluczowe jest jednak planowanie i dostosowanie strategii do indywidualnej sytuacji:

• Jeśli osiągnąłeś powszechny wiek emerytalny (60/65 lat), możesz dorabiać bez ograniczeń
• Jeśli jesteś młodszym emerytem lub rencistą, zwracaj uwagę na limity zarobków
• Wybieraj formy zatrudnienia, które są najbardziej korzystne z punktu widzenia limitów dorabiania
• Planuj wysokość zarobków tak, aby uniknąć zmniejszenia lub zawieszenia świadczeń
• Pamiętaj o obowiązkach informacyjnych wobec ZUS

W przypadku wątpliwości lub bardziej złożonych sytuacji, zawsze warto skonsultować się z doradcą emerytalnym lub specjalistą ZUS.